Hiper Bağımsızlığın Psikolojisi: "Sana İhtiyacım Var Diyebilmek"

Yardım istemek sizin için de zor mu? Belki de "Ben hallederim" cümlesini o kadar sık kullanıyorsunuz ki, artık içinizde bir refleks haline geldi. Fiziksel ya da duygusal olsun, başkalarından destek almak size zayıflık gibi geliyor olabilir. Peki bu aşırı bağımsızlık hali nereden geliyor?

Psikolog Dr. Nicole Lepera, aşırı bağımsızlığı (hiper bağımsızlık) bir travma tepkisi olarak tanımlar. Ona göre bu durum, bireyin "kimsenin beni umursamadığı" ve "sonunda mutlaka reddedileceği" inancıyla bağ kurma umudunu yitirmesinden dolayısıyla neredeyse hiç kimseden yardım istememesinden kaynaklanır. Travma kökenli bu aşırı bağımsızlık hali, kişilerin destek talep etmekten kaçınmasına ve kendilerine sunulan yardımı reddetme eğilimine girmesine yol açar.

Aşırı bağımsızlık eğiliminin kaynağında sıklıkla erken yaşlarda maruz kalınan ihmal yatar. Duygusal veya fiziksel ihtiyaçları sürekli karşılanmayan bireyler, zamanla "Kimse benim için burada değil" inancını içselleştirir ve tek başına dayanmayı bir hayatta kalma stratejisi haline getirir. Dolayısıyla, birey yetişkin olduğunda bile 'Kendimden başkasına güvenemem' düşüncesini içselleştirmeye devam edebilir.

Bir diğer önemli faktör, tekrarlanan hayal kırıklıklarıdır. Kişi güven duyduğu insanlar tarafından defalarca yarı yolda bırakıldığında, en sonunda "Artık kimseye güvenmeyeceğim" diyerek tamamen içine kapanabilir. Bu kırılganlık zamanla katı bir bağımsızlık ihtiyacına dönüşebilir.

Toplumun dayattığı "Güçlü ol!" baskısı da bu davranışı besleyen unsurlardan biridir. "Kendi ayaklarının üzerinde durmalısın", "Yardım istemek zayıflıktır" gibi mesajlar, bireylerin yardım talep etmekten utanç duymasına neden olabilir.

Kontrol ihtiyacı ise hiper bağımsızlığın bir diğer önemli boyutudur. Hayatın her alanında söz sahibi olma arzusu, başkalarına alan açmayı zorlaştırır. Yardım kabul etmek, kontrolün bir kısmını devretmek anlamına gelir - bu da kontrolü kaybetme korkusu yaşayan biri için oldukça ürkütücü bir deneyim olabilir. Bu nedenle bireyler, kırılganlık göstermekten kaçınarak her şeyi kendi başlarına halletmeye çalışırlar.

Yardım istemek tamamen normal ve insani bir davranıştır. Hepimiz sosyal varlıklarız ve birbirimize destek olmak aslında doğamızda var. Bu gerçeği kabul etmek, ilk adım olabilir.

Küçük denemelerle başlamak en iyisi. Güvendiğiniz birinden minik bir destek isteyerek işe koyulabilirsiniz. Belki bir iş konusunda fikir almak ya da duygusal destek istemek gibi bir şeyle başlayabilirsiniz. Bu küçük adımlar, zamanla size yardım almanın o kadar da korkutucu olmadığını gösterecektir.

Kendinize şu soruyu sormak da faydalı olabilir: "Neden her şeyi tek başıma halletmem gerektiğini düşünüyorum?" Bu düşüncenin altında yatan nedenleri keşfetmeye çalışın. Belki geçmişte size güvenilmez davranan biri vardı, ya da "Güçlü olmalısın" mesajlarıyla büyüdünüz. Bu içsel keşif yolculuğu, davranışlarınızın kökenini anlamanıza yardımcı olacaktır.

Elbette herkes güvenilir değil, bu doğru. Ancak etrafınıza iyi baktığınızda, sizi gerçekten önemseyen insanlar olduğunu göreceksiniz. Bu kişilerle bağ kurmaya çalışmak, size güvenmeyi öğrenme konusunda yardımcı olabilir.

Travma bağlı gelişen aşırı bağımsızlık davranışları söz konusu olduğunda, bu kalıbı kırmak için bir ruh sağlığı uzmanından profesyonel yardım almak etkili bir yol olabilir. Terapi süreci, bu zorlayıcı alışkanlığın aşılmasında size yol gösterecektir.

Unutmayın ki asıl güç, bazen "Yardımına ihtiyacım var" diyebilmektir. Belki de şimdi, kendinize bir şans verip güvenmenin o kadar da tehlikeli olmadığını keşfetme zamanıdır.

Merve Sude Korkmaz

Hiper Bağımsızlığın Psikolojisi: "Sana İhtiyacım Var Diyebilmek"

Yaralandığımız Kaynaklar:

LePera, Nicole. Kendini İyileştirme İşi Nasıl Yapılır. Çeviren Pınar Savaş, Butik Yayınları, 2022.